Το Ουκουλέλε ή Ούκε ή γιουκαλίλι, είναι έγχορδο μουσικό όργανο στο σχήμα της κιθάρας.
Προέρχεται από το πανομοιότυπο όργανο machete da braça, το οποίο μεταφέρθηκε στη Χαβάη από μετανάστες από το πορτογαλικό νησί της Μαδέιρα.
Ως πρώτοι κατασκευαστές του οργάνου στη Χαβάη αναφέρονται οι Πορτογάλοι Μανουέλ Νούνες, Αουγκούστο Ντίας και Χοσέ ντο Εσπίριτο Σάντο,
που έφθασαν στη χώρα το 1879.
Ανήκει στην οικογένεια των χορδόφωνων. Το σχήμα του μοιάζει με αυτό της κιθάρας. Τα δύο όργανα έχουν διαφορά στο μέγεθος.
Καθώς το ουκουλέλε είναι αρκετά μικρότερο από την κιθάρα. Διαφέρουν επίσης στον αριθμό των χορδών.
Με το ουκουλέλε να έχει τέσσερις αντί των έξι που έχει τυπικά η κιθάρα.
Το βασικό κούρδισμά του είναι σολ-ντο-μι-λα. Ενώ χρησιμοποιούνται ακόμα τα λα-ρε-φα δίεση-σι και ρε-σολ-σι-μι.
Στη Χαβαϊκή γλώσσα, η ονομασία ουκουλέλε σημαίνει ψύλλος που αναπηδά. Μία από αυτές σχετίζεται με τον Άγγλο αξιωματούχο Έντουαρντ Πέρβις.
Ο οποίος εγκαταστάθηκε στη Χαβάη το 1879.
Ο Πέρβις ήταν ταλαντούχος μουσικός και συνήθιζε να παίζει προς ευχαρίστηση του βασιλιά της Χαβάης.
Κατά μία άλλη εκδοχή, η ονομασία περιγράφει τη γρήγορη κίνηση των χεριών του οργανοπαίχτη πάνω στην ταστιέρα του.
Ενώ κατά την πιο ποιητική ερμηνεία της βασίλισσας της Χαβάης Liliʻuokalani, η χαβανέζικη λέξη uku σημαίνει δώρο.
Σημαντικό ρόλο στην καθιέρωση του ουκουλέλε στη μουσική της Χαβάης διαδραμάτισε η έντονη ενασχόληση του «πρόσχαρου» μονάρχη Καλάκουα A’ με αυτό.
Υπήρξε το αγαπημένο μουσικό όργανό του, ενώ ήταν και ο ίδιος εκτελεστής του.
Σύμφωνα με μία παράδοση, το ουκουλέλε συνόδευσε για πρώτη φορά το χορό χούλα,
κατά τον εορτασμό του ιωβηλαίου του βασιλιά το 1886.
Διακρίνονται τέσσερα είδη ουκουλέλε. Το σοπράνο έχει μήκος 46-53 εκατοστά περιλαμβάνοντας περίπου 12-17 τάστα.
Το κοντσέρτο φθάνει τα 60 εκατοστά και τα 19 τάστα.
Το τενόρο ουκουλέλε είναι περίπου 70 εκατοστά και αποτελείται από 18 έως 22 τάστα.
Ενώ το βαρύτονο είναι το μεγαλύτερο σε μήκος. Φθάνοντας τα 80 εκατοστά και τα 22 τάστα.
Όλοι οι διαφορετικοί τύποι του ουκουλέλε παίζονται συνήθως με χρήση συγχορδιών.
